Erthygl Prosiect Epynt

Prosiect Epynt

Yn ystod gaeaf 1939, derbyniodd trigolion Epynt a Bwlch-y-groes newyddion gan y Swyddfa Ryfel a fyddai’n troi eu byd wyneb i waered. Roedd rhaid i bob cartref gael ei wagio erbyn haf 1940, er mwyn i safle hyfforddi milwrol sefyll yn eu lle.

‘Winter soon set in, one of the coldest winters in living memory. The weather was cold and everyone’s heart was stone cold at the thought of having to move and wondering where they could find another home.
They wondered if it was worth doing any hedging, was it worth sowing basic slag, was it worth digging a gutter, was it worth repairing the roof of the barn. Many of the older folk I am sure were wondering if it was worth living any more.’

Ronald Davies - ‘Epynt Without People’ 1971

Mae’r sefydliad dawns greadigol Impelo o Bowys yn cychwyn ar brosiect cymunedol arloesol, Epynt, a fydd yn dod â chymunedau lleol a pherfformwyr proffesiynol ynghyd i gyflwyno straeon hanesyddol ac ymatebion cyfoes i Gliriad Epynt ym 1940 trwy ddawns, cerddoriaeth a theatr.

Mae’r prosiect yn archwilio themâu’r iaith Gymraeg, ymdeimlad o le, dadleoli ac effaith Clirio Epynt. Bydd proses gynhyrchu gydweithredol gyda chymunedau Cymraeg eu hiaith, pobl ifanc ac artistiaid proffesiynol i ddatblygu a chyflwyno perfformiad dawns yn ogystal ag adnodd dysgu digidol ar y we i ysgolion.

Mae Ysgol Calon Cymru Campws Llanfair-ym-Muallt yn bartneriaid yn y prosiect ac mae disgyblion yno yn cael y cyfle i gymryd rhan yn y prosiect hwn trwy gyfres o weithdai Iaith Gymraeg ac yna i ymuno â'r tîm dylunio i fod yn rhan o'r perfformiad dawns derfynol. Gallai hyn fod trwy ddylunio’r set neu’r gwisgoedd, cyfansoddiad neu gynhyrchiad cerddoriaeth, gweithio ochr yn ochr â’r Prif Artist Bethan Cooper, Dramaturg Naomi Keevil a thîm o ddawnswyr, cerddorion a dylunwyr proffesiynol. Bydd y disgyblion hefyd yn cymryd rhan yn yr ymchwil, trwy gyfweld pobl sydd â straeon am yr Epynt, ond hefyd Wcreineg sydd wedi dadleoli yn ddiweddar ac sy'n byw yn yr ardal ar hyn o bryd. Bydd y cyfweliadau hyn a recordiwyd yn creu deunydd archif newydd ar gyfer y dyfodol. Mae elfen ysgol y prosiect wedi hen ddechrau ar Gampws Llanfair-ym-Muallt Ysgol Calon Cymru.

Ail elfen gymunedol o’r prosiect yw cyfres o ddigwyddiadau cymdeithasol – digwyddiadau sy’n agored i’r cyhoedd yn ehangach er mwyn cael gwybod am yr hanes hwn a’r prosiect presennol. Cynhaliwyd y prynhawn Gymdeithasol gyntaf ar 4ydd Mawrth yn y Gaer yn Aberhonddu, a rhannwyd ffotograffau hanesyddol, cofnodion a recordiadau cyfweliad o bobl oedd wedi profi’r Clirio. Ymunodd tua 85 o bobl o bell ac agos â’r digwyddiad tair awr hwn, gan greu rhan gynnes o atgofion a straeon, yn ogystal â chynigion hael i rannu mwy drwy weddill y prosiect. Mae dwy raglen gymdeithasol arall ar y gweill gyda Chlwb Gwerin Aberhonddu a Mwy yn The Muse yn Aberhonddu, ac ar Gampws Llanfair-ym-Muallt Ysgol Calon Cymru ym mis Mai.

Ariennir y prosiect gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol ac mae’r partneriaid yn cynnwys Amgueddfa a Llyfrgell Y Gaer ac Ysgol Calon Cymru gyda chefnogaeth gan Fenter, The Muse Brecon a Chanolfan Treftadaeth a Chelfyddydau Llanwrtyd a’r Cyffiniau. 

Dyddiadau Prosiect Epynt ar gyfer eich Dyddiadur

Noson Gymdeithasol gyda Chlwb Gwerin a Mwy Aberhonddu yn The Muse, Aberhonddu - 3ydd Mai, 2023
Ymunwch â ni yng Nghlwb Folk’n More Aberhonddu am noson ar thema Epynt i deuluoedd ac oedolion … bydd y noson yn llawn cerddoriaeth, barddoniaeth.. Ac fel mae’r enw’n awgrymu … mwy!
Dewch draw am weithdai cerddoriaeth a symud i'r teulu a bwyd blasus ac yna setlo i mewn i wrando ar, (ac efallai cymryd rhan) mewn cerddoriaeth werin fyw a'r gair llafar.

Noson Gymdeithasol yn Ysgol Calon Cymru - 19eg Mai, 2023
Ymunwch â ni i ddathlu gwaith tîm dylunio Prosiect Epynt o fyfyrwyr Ysgol Calon Cymru. Yma bydd eu syniadau gwisgoedd, set, cyfansoddiad cerddoriaeth a dylunio yn cael eu rhannu mewn digwyddiad anffurfiol, gan gofio stori Epynt.

Perfformiad yn y Gaer Aberhonddu - 30ain Mehefin, 2023
Ymunwch â ni i brofi perfformiad dawns gymunedol newydd a grëwyd gyda pherfformwyr ac artistiaid proffesiynol ac amhroffesiynol yn Y Gaer, ac yna dathliad yn The Muse Brecon.

AWYDD GYMRYD RHAN?
Mae Impelo yn chwilio am gast cymysg o berfformwyr proffesiynol ac AN-proffesiynol 10+ oed i fod yn rhan o ddarn dawns greadigol sy’n ymateb i straeon cymuned goll Epynt ym Mhowys. Bydd angen i gyfranogwyr fod ar gael ar gyfer ymarferion yn Ysgol Calon Cymru (Campws Llanfair-ym-Muallt), ar ddydd Mawrth rhwng 9 Mai a 27 Mehefin (ac eithrio hanner tymor), ac ar gyfer y perfformiad terfynol ddydd Gwener 30 Mehefin.

Bydd Prosiect Epynt yn cael ei gyflwyno'n ddwyieithog - felly cyfle gwych i wella'ch Cymraeg!

Eisiau gwybod mwy? E-bostiwch yr Artist Arweiniol bethan@impelo.org.uk am ragor o wybodaeth